Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων : Παρουσιάστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα της ανασκαφικής έρευνας στο ύψωμα Παπούρα του Δήμου Μινώα Πεδιάδας ( video )

Στην κατάμεστη αίθουσα του CINOBO ΟΠΕΡΑ, με έντονη την παρουσία της αρχαιολογικής κοινότητας, πλήθους κόσμου και με δυναμική παρουσία πολιτών της Κρήτης, παρουσιάστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα της ανασκαφής και η ταυτότητα του μνημείου με τα έως τώρα ανασκαφικά αποτελέσματα.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με την απόδοση τιμής στους: Παναγιώτη Βοκοτόπουλο, ομότιμο καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Βλάση Κουμούση, ομότιμο καθηγητή της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ, πρώην μέλος του ΚΑΣ, Σοφία Καλοπίση-Βέρτη, ομότιμη καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ, καθώς και την αείμνηστη Μαρία Παναγιωτίδη-Κεσίσογλου, ομότιμη καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης του ΕΚΠΑ, τέως πρόεδρο της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, για τη στάση τους στο πλευρό του ΣΕΑ για την διάσωση του βυζαντινού σταυροδρομιού της Θεσσαλονίκης. Στο πρόσωπό τους τιμήθηκαν όλοι οι επιστήμονες που πράττουν το καθήκον τους απέναντι στις αρχαιότητες. Ο Βλ. Κουμούσης και η Σ. Καλοπίση-Βέρτη παρέλαβαν τιμητική κεραμεική κούπα, εμπνευσμένη από βυζαντινά εργαστήρια εφυαλωμένης κεραμεικής της Θεσσαλονίκης, έργο της κεραμίστριας Ευτυχία Μπαρζού με την επιγραφή “σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων”.

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Κώστας Πασχαλίδης χαρακτήρισε την Παπούρα «ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα του 21ου αιώνα για το προϊστορικό Αιγαίο», μετέφερε το ευχαριστήριο μήνυμα της προϊσταμένης της ΕΦΑ Ηρακλείου κ. Β. Συθιακάκη, και παρουσίασε την ομιλήτρια Δανάη Κοντοπόδη.

Είπε χαρακτηριστικά για το μνημείο: «Μεταξύ ουρανού και γης, κυκλικό, σύνθετο και δαιδαλώδες, αντιστέκεται εδώ και 41 αιώνες από τον αφανισμό της ύλης του. Ένα μνημείο της κρητικής αρχαιολογίας, που αν είχε ανασκαφεί από τον Έβανς ή τον Ξανθουδίδη θα το γνωρίζαμε όσο τον Δίσκο της Φαιστού — θα ήταν τυπωμένο στα γραμματόσημα, θα περιλαμβανόταν στη διδακτέα ύλη και θα είχε το υδατογράφημά του στο διαβατήριό μας».

Όπως ανέφερε μεταξύ άλλων η κ. Κοντοπόδη, έχουν πραγματοποιηθεί ήδη τα 2/3 της ανασκαφής, που αποκάλυψε μια σπάνια μνημειακή κυκλική κατασκευή διαμέτρου 48-50μ., εντυπωσιακή λόγω του μεγέθους, της πρωιμότητας, αλλά και του αρχιτεκτονικού της σχεδιασμού.

Η κ. Κοντοπόδη ανέλυσε την πολυπλοκότητα και τεχνική αρτιότητα της κατασκευής, επισημαίνοντας ότι η επιμελημένη στιβαρή δαιδαλώδης κατασκευή προϋποθέτει σημαντική εργασία, εξειδικευμένη εμπειρία, μαθηματικές ή και αστρονομικές γνώσεις και μια κεντρική διοίκηση, που οργάνωσε την κατασκευή του.

Με τα έως τώρα δεδομένα χρονολογείται περίπου από το 3.000-1.700 π.Χ με αλλεπάλληλες κατασκευαστικές φάσεις. Η συνεχής μέριμνα γενεών επί αιώνες για τις μετασκευές, επιδιορθώσεις των τοίχων, υποστυλώσεις και προσθήκες γύρω από τον κεντρικό θόλο καταδεικνύουν ότι πρόκειται για ένα μνημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής.

Η αρχαιολόγος της ΕΦΑ Ηρακλείου υπογράμμισε ότι το κυκλικό κτήριο της Παπούρας αποτελεί μνημειακή κατασκευή μοναδική στο είδος της, τεκμηριώνοντας το τεχνικό και πολιτιστικό επίπεδο του ευφυούς μινωικού πολιτισμού, πολύ πριν την κατασκευή των πολυδαίδαλων μινωικών ανακτόρων.

Η κατασκευή του στην προανακτορική περίοδο ίσως συνδέεται με την παρουσία ισχυρών φατριών/τοπαρχών που για λόγους ίσως κοινωνικής προβολής ή και κοινοτικής συνοχής επιδόθηκαν στην ανέγερση επιβλητικών μνημείων, για την τέλεση συλλογικών συμποσιακών δράσεων. Αυτές οι δραστηριότητες φαίνεται ότι συνεχίστηκαν συστηματικά σε όλη τη διάρκεια της παλαιοανακτορικής εποχής και έληξαν στην αυγή της νεοανακτορικής περιόδου με την επέκταση της νεοανακτορικής ισχύος της Κνωσού.

Η παρουσία κεραμεικής των αρχαϊκών χρόνων (7ος-6ος αι. π.Χ.), που συνδέεται επίσης με συμποσιακές πρακτικές, υποδηλώνει την πιθανή διατήρηση της προγονικής συλλογικής μνήμης και στους ιστορικούς χρόνους.

Τη σκυτάλη πήρε η αντιπρόεδρος του ΣΕΑ Δ. Κουτσούμπα που παρουσίασε την μελέτη για την τοποθέτηση ραντάρ και κεραιών εκατέρωθεν του μοναδικού μνημείου, την οποία το ΚΑΣ αποδέχτηκε κατά πλειοψηφία, ώστε όλοι να κρίνουν την απόφαση ενάντια στην οποία παλεύει ο ΣΕΑ. Η αρχιτέκτονας και μέλος της Επιτροπής Πολιτών για την Προστασία της Παπούρας και της κληρονομιάς της Πεδιάδας Κωνσταντίνα Μπουμπουλάκη μίλησε με συγκινητικό τρόπο για τη σχέση των ντόπιων με το μοναδικό αυτό μνημείο.

Εν συνεχεία, ο Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, Βασίλης Κεγκέρογλου, αναφέρθηκε στις κινήσεις του Δήμου για την προστασία της Παπούρας, επισημαίνοντας ότι έχουν ήδη κατατεθεί τρεις ιεραρχικές προσφυγές από τον ΣΕΑ, τον ΣΕΚΑ και το Δήμο, ενάντια στην απόφαση τοποθέτησης ραντάρ στο λόφο

«Η ευθύνη μας απέναντι στις μελλοντικές γενιές είναι ιερή. Οφείλουμε να διαφυλάξουμε ό,τι μας συνδέει με το παρελθόν και να μην το θυσιάσουμε στο βωμό μιας αμφίβολης ευκολίας. Είναι αδιανόητο ένα μνημείο που συγκαταλέγεται στις πέντε μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της χρονιάς να κινδυνεύει με καταστροφή αντί να αναδεικνύεται ως νέο τοπόσημο της Πεδιάδας και της Κρήτης».

Ο Δήμαρχος κατήγγειλε την απόφαση για τοποθέτηση ραντάρ, ζήτησε την ακύρωσή της, την ανακήρυξη του λόφου ως αρχαιολογικού χώρου υψίστης σημασίας, την προστασία και ανάδειξή του.

«Υπάρχουν λύσεις πιθανόν με μεγαλύτερο κόστος ή χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, αυτή δεν είναι η μόνη, τεχνικά εφικτή λύση για το ραντάρ και σίγουρα για τον χρόνο εμείς δε φέρουμε καμία ευθύνη και δεν θα αποδεχτούμε μια λύση που «σφιχταγκαλιάζει» το μνημείο με την τοποθέτηση ραντάρ σε απόσταση αναπνοής από αυτό. Έχουμε χρέος να προστατεύσουμε το Μνημείο και να συνεχίσουμε τον αγώνα μας, σε συνεργασία με τους θεσμικούς και επιστημονικούς φορείς», κατέληξε, ευχαριστώντας τον κόσμο που βρέθηκε στο πλευρό του Δήμου και των Αρχαιολόγων.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση της διεθνούς βράβευσης της Παπούρας με το Βραβείο Αρχαιολογικής Ανακάλυψης “Παλμύρα” και το Ειδικό Βραβείο Κοινού στη Μεσογειακή Έκθεση Αρχαιολογικού Τουρισμού (BMTA 2025).

Ο Δήμαρχος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «το βραβείο της Παλμύρας πρέπει να παραληφθεί για λογαριασμό του Υπουργείου Πολιτισμού και της Ελλάδας από την Βάσω Συθιακάκη και την ανασκαφέα Δανάη Κοντοπόδη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ανασκαφής».

Μετά το πέρας της εκδήλωσης, ακολούθησε πορεία προς το Σύνταγμα, όπου υψώθηκε το πανό της Παπούρας, στέλνοντας μήνυμα αγώνα και αποφασιστικότητας για τη διάσωση του Μνημείου.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν σημαντικοί αρχαιολόγοι, επιστήμονες με κύρος και ειδικοί στο προϊστορικό Αιγαίο, πολυμελής αντιπροσωπεία του Δήμου Μινώα Πεδιάδας με επικεφαλής τον Δήμαρχο Βασίλη Κεγκέρογλου, καθώς και μέλη φορέων και συλλόγων της περιοχής.

Από τον πολιτικό κόσμο το “παρών” έδωσε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης, ο Πρόεδρος του Κινήματος Δημοκρατίας Στέφανος Κασσελάκης, οι βουλευτές/τριες του ΠΑΣΟΚ Μιλένα Αποστολάκη, Ελένη Βατσινά, Δημήτρης Μάντζος, Παύλος Χρηστίδης, Μανόλης Χριστοδουλάκης και η βουλεύτρια της Νέας Αριστεράς Σία Αναγνωστοπούλου. Παραβρέθηκαν επίσης ο Αντιπεριφερειάρχης Νίκος Συριγωνάκης, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων Μανωλης Πατεράκης, η Πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως Ρένα Βασιλάκη και η Γενική Γραμματέας Μαρίνα Καλαϊτζάκη, μέλη του Συλλόγου Πεδιαδιτών Αθήνας και όλων των κρητικών Συλλόγων, εκπρόσωποι αρχαιολογικών, επιστημονικών και πολιτιστικών φορέων και πλήθος πολιτών που στήριξαν με την παρουσία τους τον κοινό αγώνα για τη διάσωση του μνημείου.

Ακολουθεί το βίντεο της εκδήλωσης το οποίο είναι διαθέσιμο στο κανάλι του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων στο YouTube